Hoe het geld van de staatsbon veilig herbeleggen?

Vorige zomer ging half België plat voor de fiscaalvriendelijke éénjarige staatsbon. Op 4 september komt die op vervaldag. Het lijkt misschien wat vroeg, maar hebt u al nagedacht over alternatieven als het geld vrijkomt? Wie – opnieuw – die centen zo veilig mogelijk wil beleggen tegen een vast rendement, helpen we graag op weg. Hoe gaat u tewerk en... wat mag u verwachten qua rendement? We focussen op (staats)obligaties, obligatie-ETF's en termijn- en spaarrekeningen en de kasbons die er stilaan terug aankomen. Die zijn qua kenmerken het best vergelijkbaar met de staatsbon. 

Individuele obligaties 

Het is mogelijk om uw geld in een zeer vergelijkbaar product als de staatsbon te steken. België haalt geregeld geld op via obligaties, al is het hoogst onzeker dat dit nog eens aan even aantrekkelijke voorwaarden als vorige zomer zal gebeuren. De éénjarige staatsobligatie die is uitgegeven in maart van dit jaar bood al minder gunstige voorwaarden en had geen fiscaal voordeel. In plaats van op een nieuwe uitgifte in te tekenen, kan u ook lopende obligaties, die in het verleden werden uitgegeven, aankopen op de secundaire markt, op de beurs dus.  
Het rendement is het verschil tussen de terugbetalingsprijs en uw aankoopprijs (de meerwaarde), vermeerderd met de tussentijdse coupons. Op die coupons wordt 30% roerende voorheffing (RV) ingehouden. De meerwaarde is in principe onbelast. Hierdoor zijn obligaties met een lage koers (zo ver mogelijk onder 100%) en een lage coupon fiscaal interessant. Opgelet: is de uitgifteprijs lager dan de terugbetalingsprijs, dan geldt er ook een belasting van 30% op dit verschil. Bij aankoop is er - anders dan bij nieuwe uitgiftes - een taks op beursverrichtingen (TOB) van 0,12%. Ook als u verkoopt voor de vervaldag betaalt u die TOB. Daarnaast betaalt u bij uw bank/broker transactiekosten bij aan- of verkoop. Hou ook rekening met de verhandelbaarheid (liquiditeit). Sommige obligaties noteren met een groot verschil (de ‘spread’) tussen bied- en laatkoers, wat u als een extra aankoopkost kan beschouwen. Werk dus steeds met een limietorder.  
Op dit moment zitten we in de uitzonderlijke situatie dat de rentes hoger zijn op korte dan op lange termijn. Dit kan binnen enkele maanden natuurlijk anders zijn. Op het eerste zicht loont het om kortlopend te beleggen, al zijn er enkele kanttekeningen. Als u (telkens) voor kortetermijnobligaties kiest, zal u vaker moeten herbeleggen en dus meer transactiekosten en -taksen betalen. Daarnaast is er een herbeleggingsrisico. De kans bestaat dat het algemene renteniveau binnen een jaar veel lager ligt dan nu, aangezien centrale bankiers hun beleidsrentes lijken te zullen verlagen. Daarom kan het steek houden om uw rendement voor een langere termijn ‘vast te klikken’ met langer lopende obligaties, al is dat aan een lagere rente. 
Momenteel zijn er veel obligaties die flink onder pari (<100%) noteren en een lage of onbestaande coupon hebben. Dit kan dus fiscaal interessant zijn. We hebben in de tabel enkele alternatieven opgelijst. De Franse staatsobligatie (FR0013415627) biedt een degelijk rendement, al loopt die al af in maart en zal dus vrij snel herbelegd moeten worden. Let op of uw kosten het resterende rendement wel waard zijn. De Duitser loopt iets langer, tot in oktober. Met de Fransman (FR0013451507) bent u wat langer zoet, het jaarlijks nettorendement ligt wel lager. De Ierse staatsobligatie zit er wat tussen, maar is wel licht onder pari uitgegeven. Voor beleggers met een buitenlandse broker betekent dit dat u het verschil met de terugbetalingsprijs dus wel zal moeten aangeven op uw belastingaangifte.  

Obligatie-ETF's 

Via een obligatie-ETF belegt u in een mandje van diverse obligaties en spreidt u dus nog extra het risico. Anders dan obligatiefondsen van de bank kan u deze producten rechtstreeks op de beurs kopen. Meestal zijn dit zeer liquide producten en zijn de jaarlijkse beheerskosten erg laag. U betaalt bij aan- en verkoop naast de transactiekosten de beurstaks (TOB). Indien de ETF zijn coupons uitkeert als dividend (distributie), bedraagt de TOB 0,12%. Indien de coupons worden herbelegd (kapitalisatie) bedraagt de TOB soms 1,32%, indien de ETF in België geregistreerd is. Die registratie kan u opzoeken op de website van de FSMA. Uitgekeerde dividenden worden zoals steeds in België aan 30% (RV) belast. Kies best voor ETF’s van Luxemburgse (LU...) of Ierse (IE...) origine. Anders zijn de dividenden ook onderhevig aan de buitenlandse bronheffing. Transactiekosten kunnen verschillen naargelang de beurs waarop u koopt. Gewoonlijk zijn Euronext Amsterdam en Parijs relatief goedkoop. Anders dan aandelen-ETF'ss is bij obligatie-ETFs ook de gerealiseerde meerwaarde belast aan 30% RV. Minwaarden zijn niet aftrekbaar. Er is dus geen fiscaal voordeel om voor de kapitalisatievorm te kiezen. Sterker nog: als u bij een buitenlandse broker zit kan dit voor extra administratie zorgen, aangezien u die meerwaarde zal moeten aangeven. 
We geven enkele distributie-ETF's als voorbeeld, met een verschillende ‘duration’. Dat is vakjargon voor de gemiddelde looptijd van de obligaties die in de ETF worden aangehouden. Hoe hoger de duration, hoe gevoeliger de ETF voor renteschommelingen. Merk op dat dit op dit moment een voordeel kan zijn. Als er inderdaad een flinke daling van het algemene renteniveau komt, kunnen ETF’s met een hoge duration hier hun voordeel mee doen. Anderzijds hebben ETF’s met een lage duration momenteel een hoger gemiddeld rendement. Het theoretische brutorendement wordt in de productfiche beschreven als de ‘yield to maturity’ (YTM). Vanguard EUR Corporate Bond (IE00BZ163G84) belegt in Europese bedrijfsobligaties een heeft erg lage lopende kosten (TER). Voor staatsobligaties kijken we naar de hogere rentes in de VS. Hier draagt u wel een muntrisico, zelfs koopt u de ETF in euro.  

Termijnrekeningen 

Een veelgenoemd alternatief voor de staatsbon is een termijnrekening. U zet uw geld immers voor een bepaalde termijn vast tegen een vooraf bepaalde rente. Die is normaal iets hoger dan op een spaarrekening. Het voordeel is dat u geen beurstaks (TOB) betaalt, noch transactiekosten. Op de brutorente wordt wel 30% RV betaald. Net als de gereglementeerde spaarrekening is de termijnrekening beschermd door het depositogarantiestelsel ten belope van maximaal 100.000 EUR. Een nadeel is dat u in principe niet vervroegd uw geld kan opvragen. De geldende rentes op termijnrekeningen zijn niet altijd even transparant. Er is ruimte om te onderhandelen, vooral voor grotere vermogens. Izola Bank (Malta!), Triodos en MeDirect geven momenteel nettorendementen van ruim 2% voor een termijn van 1 jaar. Op langere termijnen zijn de rendementen niet per se beter. Niet om van achterover te vallen dus. We verwachten echter wel enkele stunts als de staatsbon eenmaal op vervaldag komt. Binnenkort haalt Belfius de kasbon vanonder het stof. We komen hier later op terug.  

Spaarrekeningen 

Tot slot is er de gereglementeerde spaarrekening Dit is een erg veilig product, dat zeer liquide is. U kan vlot geld storten of afhalen zonder transactiekosten of -taksen. De rente-inkomsten zijn vrijgesteld tot 1.020 EUR per persoon en worden slechts aan 15% belast op het deel daarboven. Aan een totale rente van 2,5% is dit het geval vanaf 40.800 EUR spaargeld. Anders dan de termijnrekening is de rente niet vast en kan ze dus door de bank verhoogd of verlaagd worden. Dit kan een voor- en een nadeel zijn. De spaarrente is opgebouwd uit een basisrente en een getrouwheidspremie. Wanneer u geld stort, begint de basisrente meteen te lopen. De getrouwheidspremie is enkel verworven voor geld dat minstens een jaar op de rekening staat. Vaak wisselen tussen spaarrekeningen van verschillende banken is dus nadelig, aangezien u de getrouwheidspremie dan telkens voor een jaar kwijtspeelt. Zo kunnen banken spaarders toch wat aan zich binden. 
Spaarrentes zijn minder transparant dan gedacht. Banken bieden vaak verschillende formules met andere voorwaarden. Zo kan er een minimum- of maximumbedrag zijn of een maandelijkse minimum- of maximumstorting. Op www.wikifin.be kan u handig verschillende rekeningen met elkaar vergelijken. We hebben hierboven de gereglementeerde spaarrekeningen zonder voorwaarden met de hoogste rente opgelijst. Merk op dat er ook spaarrekeningen bestaan die niet onder het gereglementeerde regime vallen. Hier betaalt u op de rente 30% RV, zonder vrijgesteld bedrag. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de e-DEPO van de FOD Financiën. Die rekening bood lang een rente die de Belgische eenjarige OLO-rente volgde, al werd die al snel begrensd tot 2,5% bruto (1,75% netto), die volledig uit een getrouwheidspremie bestaat.  

Bij sparen en beleggen gaan risico en rendement hand in hand. Van de bovenstaande 'veilige’ opties, zal u dus niet (sneller) rijk worden, maar ze zijn interessant voor wie met dat (deel van) z’n centen weinig tot geen risico wenst te nemen. Het spaarboekje biedt typisch het laagste rendement, maar het blijft een erg flexibel, veilig en fiscaalvriendelijk product. Individuele obligaties en obligatie-ETF's kunnen voor een wat hoger rendement zorgen, maar vergen iets meer opzoekwerk voor de belegger. Van de huidige rentes op termijnrekeningen worden we niet wild, maar wanneer de fiscaalvriendelijke staatsbon vervalt, komen er misschien betere aanbiedingen op de markt.  

En daar komt de kasbon  

En ja, ook de banken hebben goed begrepen dat ze op de proppen moeten komen met alternatieven voor het geld dat straks vrijkomt uit de staatsbon. Terug van (heel) lang weggeweest: de kasbon. Belfius beet de spits af, maar de andere banken gaan zeker volgen. Wat is dat nu weer, een kasbon? En is het rendement voldoende aantrekkelijk? We maakten er dit apart stuk over voor u.