Zijn er lichtbakens te vinden in de beursstorm? Richtingaanwijzers om te zien welke kant het uitgaat? Jawel, zegt Gert Bakelants, hoofd Aandelenstrategie van De Belegger – en hij somt meteen acht indicatoren op. Vier die erop kunnen wijzen dat de beurs nog 20% lager gaat – en vier die op net het omgekeerde kunnen duiden. Aan u om uw vizier dus scherp te stellen en alles goed in de gaten te houden.
Factoren die de markt 20% meer kunnen doen dalen
1. Dit is een economische wereldoorlog
Geen uitstel deze keer. Het Witte Huis voerde de aangekondigde importtarieven daadwerkelijk in – en dat tot op het hoogste niveau in 100 jaar. Zulke drastische maatregelen mogen als een aanval of oorlogsdaad worden gezien, met een risico op escalatie. President Trump speelt poker en denkt toegevingen te kunnen afdwingen.
China verzet zich alvast tegen Trumps tarieven en verklaarde te zullen "vechten tot het einde". Een tegenreactie volgde inmiddels. Het risico op een langdurige handelsoorlog tussen de twee grootste economieën ter wereld is dus reëel. Ook andere economische grootmachten slaan trouwens terug: in Europa pleiten Frankrijk en Duitsland voor een stevigere reactie.
De aanpak van Trump krijgt kritiek van Wall Street, van economen en zelfs van leden uit zijn eigen partij. Zij wijzen op de gebrekkige onderbouwing en waarschuwen voor economische schade zoals hogere consumentenprijzen, tragere groei en zelfs een recessie. Eerdere kompanen zoals Musk, Jamie Dimon (CEO JP Morgan), Bill Ackman (miljardair en hefboomfondsbeheerder) en een hele reeks ondernemers pleitten voor een bijstelling.
Elke berenmarkt voelt aan als het einde van de wereld, maar nadien volgden telkens weer nieuwe records
De VS voeren immers oorlog tegen iedereen en dreigen voor een langere periode niet langer als een betrouwbare handelspartner door te gaan. Handelsadviseur Peter Navarro, de architect achter de importtarieven, ontkende herhaaldelijk dat Trump de tarieven enkel als onderhandelingstactiek gebruikt. Chaos is alvast troef en dat kan voor fors lagere beurzen zorgen. Die daling zal recht evenredig zijn met de duurtijd van de oorlog, die mettertijd meer schade kan aanrichten.
2. De winstverwachtingen kunnen naar beneden gaan
Al heel snel komt het Amerikaanse resultatenseizoen eraan. Wellicht zullen we nog relatief goede cijfers zien, maar we vrezen wegens de economische onzekerheid voor de prognoses voor het lopende en de komende kwartalen. De Amerikaanse invoertarieven zullen de wereldhandel doen krimpen en leiden tot een daling van de bedrijfswinsten.
Hoe langer de tarievenoorlog aanhoudt, hoe groter de impact. Stel dat de jaarwinst van het gemiddelde S&P500-bedrijf met slechts 5% daalt. Voor de index zou dat een ‘winst’ van ongeveer 225 dollar betekenen. Erger is dat de markt wegens de onzekere vooruitzichten niet langer bereid zal zijn om de huidige 21 keer de jaarwinst te betalen, maar bijvoorbeeld 18. Dat is nog altijd een hoge koers-winst, maar die zou er in combinatie met de lagere winst wel voor zorgen dat de S&P500 naar 4050 punten (18 x 225) zou dalen, of een extra daling van pakweg 20%. Grotere winstdalingen en/of lagere k/w’s kunnen nog erger veroorzaken, de verwoestende kracht van een markt in ‘derating’.
3. Er kan nog een schuldencrisis bijkomen
Een van de redenen waarom Trump tarieven wil invoeren, is om met de opbrengst de oplopende schuldenberg terug te dringen. Een oplossing die wel eens een probleem kan worden, net omdat die schuldenproblematiek opnieuw onder de aandacht komt.
Minder handel met de rest van de wereld is vernietigend voor de welvaart. Met de onbetrouwbaarheid van de VS als handelspartner daalt ook het vertrouwen in de VS als schuldenaar. Dat doet samen met de hogere inflatie(verwachtingen) de langetermijnrentes stijgen. Best opmerkelijk, want de angst voor een recessie leidt normaliter tot gevoelig lagere rentes. Dat wil zeggen dat de impact van eerstvernoemde een pak zwaarder weegt.
De rente op 30-jarig Amerikaans overheidspapier steeg alvast tot het hoogste niveau sinds 1998. China zou wel eens, als reactie op de vijandelijke tarieven, Amerikaans staatspapier kunnen dumpen en zo de rentes hoger duwen. Als Trump dus dacht de hoge schulden goedkoper te kunnen financieren, dan is hij er aan voor de moeite. En als de handelstarieven dus een opstapje worden naar een schulden- en financiële crisis, dan kunnen de markten nog een pak lager gaan.
4. Technische verkoopprogramma’s kunnen in werking treden
De beurswereld wordt alsmaar meer bepaald door algoritmes, programma’s die op basis van data op de koop- en/of verkoopknop drukken. Dat kunnen macro-economische data zijn, maar evengoed technische factoren. Steunniveaus die naar beneden doorbroken worden bijvoorbeeld, kunnen automatisch een reeks verkooporders op gang brengen, wat vervolgens weer tot een sell-off leidt en nieuwe automatische verkooporders tot leven wekt.
Een aantal partijen – waaronder hefboomfondsen – zitten overigens met een schuldhefboom in de markt. Dat wil zeggen dat ze met geleend geld in de markt zitten. Daalt de prijs van de aangekochte activa, dan zal de schuldeiser (onder meer banken) een hogere waarborg vragen voor dat geleend geld. In het vakjargon spreekt men dan van een margin call: dat wil in de praktijk zeggen dat de klant ofwel meer garanties moet bieden (geld storten) ofwel activa moet verkopen. Dat laatste kan tussentijds eveneens voor onaangename verrassingen op de beurs zorgen.
Er zijn zowel doemscenario’s te bedenken als scenario’s waarbij de huidige beursturbulenties toch een koopkans blijken te zijn. Beide zijn mogelijk, afhankelijk van fratsen van Trump en andere politieke tenoren in de wereld
Factoren die de markt 20% kunnen doen opveren
1. Trump wordt pragmatisch
Trump ondervindt steeds meer weerstand tegen de onbezonnen importtarieven in eigen rangen. Een pragmatische bijstelling van de tarieven zou voor een koopgolf kunnen zorgen. Valse geruchten daartoe zorgden deze week al eens voor een spectaculaire ‘intraday reversal’ (Nasdaq van -4% naar +4% op dezelfde dag).
2. Trump denkt aan de midterms
Stel dat andere landen aan de onderhandelingstafel komen – zoals Trump hoopt – en er op grote schaal relatief snel een oplossing uit de bus komt, dan zou dat ook tot een opluchtingsrally kunnen leiden. Trump heeft daar baat bij: binnen anderhalf jaar zijn er belangrijke Amerikaanse midtermverkiezingen en zal hij aan het kiezerspubliek resultaten moeten kunnen voorleggen om het vertrouwen te behouden. De stand van de beurzen is naast de inflatie daarbij een belangrijke parameter.
3. Dit blijkt toch een koopkans
Volatiliteitsindex VIX bevindt zich al enkele dagen boven 40, met een kortstondige uitschieter tot 60. De VIX-index is een angstbarometer, zodat we momenteel – in tegenstelling tot enkele weken geleden – wel van paniek kunnen spreken. Statistisch bleek dit achteraf steevast een goed moment om te kopen, en was zelfs sprake van een unieke koopkans.
Uiteraard valt vooraf niet te voorspellen hoe lang de paniek aanhoudt of hoe ver ze uitdiept. Geleidelijk aankopen blijven dus aangewezen. Hoe dan ook liggen in tijden van turbulentie de slechtste en de beste beursdagen dicht bij elkaar. Die laatste niet kunnen meepikken na een sell-off, weegt enorm op het rendement. Dus blijf in de markt en durf stapsgewijs paniek aan te wenden. De huidige koersverliezen zijn de toekomstige winsten.
4. De FED grijpt stevig in
Nog maar een dikke maand geleden prijsde de markt slechts één renteverlaging door de Federal Reserve (FED) in. Vandaag verwacht men dat de Amerikaanse centrale bank vier tot vijf keer de beleidsrente zal verlagen. Ziet die instelling een te groot recessiegevaar en grijpt ze adequaat in, dan kan dat een geruststelling voor de markt betekenen.
Nog sterker zou zijn als de bazooka weer bovengehaald wordt met een nieuw QE-programma (Quantitative Easing). De FED die opnieuw voor honderden miljarden staatspapier opkoopt om de langetermijnrente naar beneden te walsen en dus ook de herfinancieringskost van de Amerikaanse schulden.
Goedkoop geld is uiteraard ook gunstig voor de economie en aandelen. Beleggers in vastrentende effecten genieten desgevallend van hogere obligatiekoersen. Spaarboekbeleggers en mensen die hun geld vastzetten op termijnrekeningen zien hun koopkracht in combinatie met hogere inflatie achteruit, en worden dus armer. Dan kan TINA (there is no alternative) weer om de hoek kijken, dat enkel aandelen alternatieven bieden om beter te doen dan die inflatie.
En wat doen we nu met onze Portefeuille?
Er zijn dus zowel doemscenario’s te bedenken als scenario’s waarbij de huidige beursturbulenties toch een koopkans blijken te zijn. Beide zijn mogelijk, afhankelijk van fratsen van Trump en de andere politieke tenoren in de wereld.
Een gemiddelde berenmarkt duurt sinds 1928 negen maanden en kende een daling van gemiddeld 35%. We hebben dan ook mogelijk het dieptepunt nog niet gezien. Daarvan uitgaan, is natuurlijk gokken – en dat willen we op de beurs niet doen. De emoties zullen alleszins nog op de proef worden gesteld. Elke berenmarkt voelt aan als het einde van de wereld, maar nadien volgden telkens weer nieuwe records.
Voor de Portefeuille van De Belegger rollen we onze strategie uit. Dat wil zeggen: geleidelijke aankopen van aandelen van bedrijven die ongehavend uit een crisis kunnen komen. Aandelen met value- en dividendkenmerken. In een sell-off wordt in paniek doorgaans alles buiten gekieperd, ook kwaliteitsaandelen. Daarop willen we ons richten met een reeks aankooplimieten, waarbij de kooplimiet van de volgende aankoopkandidaat steeds verder verwijderd is van het huidige niveau. Die strategie vermijdt dat onze opgebouwde cashpositie meteen wordt opgebruikt. Daardoor wordt onze filosofie van spreiden in de tijd automatisch toegepast.
We houden uiteraard ook rekening met gepaste gewichten per aandeel. Voor nieuwe namen betreft het een eerste positie, om bij een eventuele verdere daling aandelen te kunnen bijkopen. Hoe dan ook willen we van deze crisis een kans maken.